Karot alıcı türleri

1. Tek tüplü karotiyerler:
Gövdesi tek bir gömlekten oluşur. Suya karşı duraysız Marn, jips gibiortamlarda kullanılamaz. Çünküsondaj sıvısı karotiyerin içinden geçerek dolaşım yapar. Matkapla birlikte tüp de döndüğü için bu durum karot yüzdesini düşürür

2. Çift tüplü karotiyerler:
Gövdesi iç içe iki tüpten oluşur. Her iki tüp birlikte döner. Sondaj sıvısı iki tüpün arasından dolaşır bu nedenle karotla sondaj sıvısının irtibatı en aza indirilmiştir. Bu nedenle suya az dayanıklı kayaçlarda tercih edilirler. Ancak içtüpün de dönmesi karot parçalarının bir biri üzerinde dönmesine ve karot yüzdesinin azalmasına neden olur.

3. Üç tüplü karotiyer:
İç içe üç tüpten oluşur ve en içteki tüp kesinlikle dönmez. Özellikle yumuşak ortamlarda tercih edilirler.

4. Kablolu (wireline) karotiyerler:
Karotlu ilerlemede diğer karotiyerlerin kullanımında, karotiyer boyu kadar ilerleme sonunda sondaj dizisi tümüyle yukarı alınır ve boşaltılır ve boş karotiyer tekrar kuyu dibine indirilerek devam edilir. Bu özellikle derin sondajlarda oldukça zaman kaybına neden olur. Bu çift tüplü bir karotiyer olup, içi tüp hem ekseni etrafında (döner) hemde ekseni boyunca (yukarı-aşağı) hareket edebilecek şekilde hazırlanmıştır. Tijle iç tüpün geçebilmesine olanak sağlayacak şekilde olmalıdır.

Sismik Yöntem

Sismik inceleme metotları suni olarak  elde edilen depreme benzer sarsıntılarla yeraltının yapısını incelemekte kullanılır. Yeryüzünde ya da yeryüzüne yakın bir derinlikte belirli bir işlem sonucunda esneklik dalgaları üretilir.bu dalgaların yer altında yayılırken yansıma ve kırılmalarından oluşacak dalgalar yeryüzünde alıcı aletlerle kaydedilir. Kaydedilen parametre bir dalganın kaynaktan çıkıp alıcıya gelmesi için geçen zamandır. Ayrıca kaynak ile alıcı arasındaki uzaklık yeryüzünde ölçülebildiğinden bilinen bir parametre olarak hesaplarda kullanılır.

Sismik Yöntem Yetenekleri

* Deprem büyütme katsayısı,
* Yatak katsayısı,
* Eksensel Young Modülü,
* Zemin hakim periyodu,
* Maksimum taşıma kapasitesi
* Oturma miktarı
* Zemin emniyet gerilmesi
* Fay tespiti ve takibi
* Sismik P, S, Rayleigh dalga hızları
* Her katmana ait kritik ve eğim açıları
* Katmanlar yatay ise katman derinlikleri
* Olası katman petrografik kestirimleri
* Katman dinamik yoğunlukları
* Lamda sabitleri
* Poisson oranları
* Young, Bulk ve Shearing Modülleri
* Doğal frekanslar
* Zemin taşıma gücü
* İçsel sürtünme açıları
* Etkin yer ivmesi

Elektrik özdirenç (Rezistivite ) Yöntemi

Kayaçların elektrik özelliği denince ilk akla gelen elektrik akımının kayaç içine iletilmesidir. Elektrik metotlar açısından kayaçların en önemli elektrik parametresi iletkenliktir. İletkenliğin tersi direnç ( rezistivite)  olarak bilinir.
Özetle yer katmanlarının elektrik akımının geçmesine gösterdikleri direnci ölçmeyi esas alan yönteme verilen addır. Elde edilen değerlere özdirenç adı verilir ve ohmmetre cinsinden ifade edilir.

Sıcak ve soğuk yer altı suyu, kömür, endüstriyel hammadde, arkeolojik kalıntı vs. aramalarında kullanılır. 600+600 metre veya gerektiğinde daha fazla açılımlar yapılabilir.üçgen lokasyon yöntemi ile de doğrultu ve dalım tespit edilir.

Arazi elverdiğinde panel diyagram çalışması ile veya panel blok çalışması ile 2 boyutlu ve üç boyutlu rezistivite  etütleri yapılarak, akiferler ile akiferlerin tavan ve taban topografyaları tespit edilir. Bu modelden yararlanılarak optimum verimli , en ekonomik derinlikli ve en az sayıda mekanik yer altı suyu sondajı önerilir. Bu sondajlar neticesinde çıkacak suların debileri Ton/gün veya lt/sn olarak tahmin edilir.

Rezistivite etütleri ile aşağıdaki problemlerin de çözülmesi mümkündür.

* Yer altı suyu aranması,
* Yer altı suyu derinliği tespiti,
* Yer altı katmanlarının belirlenmesi, ana kayanın  bulunması,
* Gömülü fayların bulunması.
* Gömülü mezarların bulunması,
* Lahit ve tarihi eser aranması,
* Yeraltında bulunan boşlukların bulunması,
* Taban kayanın özellikleri
 

* Jeofizik bir birimin elektrik akımını iletme potansiyeli, malzemenin gözenekliliğine, gözeneklerin birbiri ile bağlantılı olma derecesine, gözeneklerdeki suyun hacmine ve kondüktivitesine bağlıdır.

* Çoğu kayaç parçacıkları

Mikrotremor Yöntem

Depremler sismik patlamalar dışında doğal ve doğal olmayan nedenlerle oluşan, periyotları birkaç saniyeyi aşmayan, yeryüzünün titreşim hareketlerine genel olarak mikroseism (çok küçük yer sarsıntıları) denir. Mikrotremor (titreşimcik) ifadesi 0,05 ile 2 sn. aralıklı kısa periyotlar için kullanılır.
Titreşimcikler depreme dayanıklı bina yapımında sismik faktörlerin saptanabilmesi amacıyla kullanılır.

* Rüzgar, dalga ve kültürel gürültülerin tespiti ile analizleri
* Zemin hakim periyotunun bulunması
* Mikro bölgelendirmenin yapılması
* Yerin potansiyel geoteknik risklere karşı tanımlanması
* Bölgelerin deprem duyarlılıklarına göre sınıflaması
* Risk haritalarının yapılarak deprem zararlarının en aza indirgenmesi
* Sarsıntı sırasında zemin ve yapı davranışlarının saptanması

Temel sondajı

Sondaj yönteminin kullanıldığı bir çok faaliyet alanı vardır. Cevher yataklarının şekli, rezervi ve tenörünü tespit etmek, jeofizik ve jeolojik belirtilere göre örtü tabakası altında bulunan yatakların tespiti; inşaat, baraj, su deposu, köprü, rıhtım vb. yapılırken temel hakkında bilgi edinmek gayesi ile yapılan sondajlar sayesinde, temelde sağlam kayaların derinliği, karakteri faylanma , boşluk ve örtü tabakasının durumu öğrenilir.

Sondajlarda alınan karot numuneler üzerinde basınç, sertlik, dayanıklılık tespiti yapılarak bilgi edinilir. Gerek temel ve gerekse açılan kuyuların mukavemetini arttırmak için sondaj kuyuları açılır ve enjeksiyon ile takviye edilir.

• Yeraltında  bulunan madenlerin karotları
• Bu madenlerin şeklinin ve rezervinin belirlenmesi
• İnşaat, baraj, su deposu, rıhtım köprü vb. yapıların oturtulacağı zemine ait parametrelerin tespiti
• Zemin analizleri
• Sıvılaşma riski
• Bataklık kurutulması amacı ile değerlendirme
• Petrol, tabii gaz tabii buhar etüdü  ve aranması amacı ile sondajlar
• Köprü, tünel, baraj ve konut zemin enjeksiyonu amaçlı sondaj
• Zemin özelliklerinin mühendislik amaçlı sınıflandırılması.

Jeoteknik sondaj makinası D-750

*Sondaj hızını artırmak ve birçok formasyonda derin sondaj yapmak için geliştirilmiş metotdur.

* Kayacın parçalanması için gerekli enerji, matkaba verilen ağırlık ve dönme hareketi ile sağlanır. Matkap bir boru dizisinin ucunda yeraltına indirilir ve döndürülür. Dönerken üzerine gelen ağırlık etkisiyle ve dişleri aracılığı ile kayacı parçalar.

* Kayaçtan kopan parçalar boru dizisinin içinde pompalanan hava veya bir sıvı ile tabandan alınarak boru ile delik arasında kalan ve annülüs denilen aralıktan yer yüzeyine taşnır. Yüzeye taşınan malzeme, çamur havuzlarına kanalize edilir, çökelmeye bırakılır. Temiz sondaj sıvısı çamur havuzuna en uzak köşesinden veya ikinci bir çamur havuzundan çekilerek kuyu deliğine tekrar gönderimiyle aynı sirkülasyon devam ettirilmiş olur.

* Bu sistemde süreklilik vardır yani kayacın parçalanması ve kesintilerin yukarıya taşınması işlemi sondaja ara vermeden yapılmaktadır.